RECYKLING I UPCYKLING

Każdego dnia wytwarzamy ogromną ilość odpadów, które za sprawą prężnie działających służb porządkowych szybko znikają z pola widzenia.

No właśnie – co rzeczywiście się z nimi dzieje, gdy śmieciarka zniknie za horyzontem? Czy recykling jest złotym środkiem do walki z odpadami? Na jakie pułapki można się natknąć, sortując odpady w domu?

W 2018 roku w Polsce wytworzono 128 mln ton odpadów, z czego 9,8% stanowiły odpady komunalne (12,5 mln ton)¹. Oznacza to, że przeciętny Polak wytwarza rocznie 329 kg odpadów komunalnych²! Każdy i każda z nas odpowiada za wytworzenie 0,9 kg śmieci każdego dnia. To sporo, ale śmiecimy mniej niż przeciętny mieszkaniec Europy. Średnio na każdą osobę
zamieszkującą Stary Kontynent przypadają 492 kilogramy odpadów rocznie³.

¹ “Ochrona Środowiska 2019” Główny Urząd Statystyczny
² https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Municipal_waste_statistics
³ https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Municipal_waste_statistics

Powszechnie uważa się, że problem nadmiernego wytwarzania odpadów można rozwiązać poprawą efektywności recyklingu. Czy faktycznie tak jest? Wyobraźmy sobie wannę z zepsutym, cieknącym kranem. Wody z niego jest już tak dużo, że zaczyna wylewać się na podłogę, a my, zamiast naprawić zawór, sięgamy po szmatkę, żeby wytrzeć mokrą posadzkę. Niestety to nie rozwiązuje problemu cieknącego kranu, a woda ciągle się wylewa. To samo dzieje się w przypadku odpadów – zamiast ograniczyć ich wytwarzanie (czyli zakręcić lub naprawić zawór) próbujemy użyć coraz większej szmatki do wytarcia podłogi (czyli poprawić recykling).

Dlaczego taka strategia ma słabe strony? Jak każdy proces przemysłowy, recykling pochłania zasoby. Odpady musimy przewozić, sortować, myć, przetwarzać – zużywamy do tego celu m.in. wodę czy paliwa kopalne, których spalanie przyczynia się do zanieczyszczenia powietrza i globalnych zmian klimatu. Im więcej odpadów wytwarzamy i musimy poddać recyklingowi, tym więcej wykorzystujemy zasobów przyrody.

Jest nieodzownym elementem strategii postępowania z odpadami, ale nie jedynym! Poprawa efektywności recyklingu ma sens tylko wówczas, gdy w równym stopniu skupiamy się na ograniczaniu wytwarzania odpadów za pomocą zasady 5R.

To twórcze podejście do przetwarzania rzeczy, które większość z nas uważa za odpady. W przeciwieństwie do recyklingu, upcykling często nie wymaga szczególnych technologii, a jedynie odrobiny kreatywności i artystycznego (lub rzemieślniczego) zacięcia – każdy z nas może podjąć się kreatywnych przeróbek niepotrzebnych rzeczy!

1. Torby na zakupy uszyte z banerów wyborczych
2. Naszyjnik ze starego T shirtu
3. Lampiony ze słoików

4. Przedmioty wyplatane z papierowej wikliny wykonanej z makulatury
5. Pufa ze zużytej opony samochodowej
6. Meble z drewnianych palet transportowych