Niebieski kolor oczu. Część VIII.

Badania przeprowadzone na Uniwersytecie Kopenhaskim (UK) wykazały, że wszystkie obecnie żyjące osoby posiadające niebieski kolor oczu pochodzą od jednego wspólnego przodka, u którego spontanicznie rozwinęła się mutacja dająca taki kolor oczu. Mutacja ta rozprzestrzeniła się z tego przodka na cały świat w ciągu ostatnich 6-10 tysiącleci. Do badań wykorzystano materiał genetyczny należący do trzech pokoleń reprezentujących około 100 rodzin, których różni członkowie mieli niebieskie lub brązowe oczy (zarówno rodzice, jak i potomstwo).

Do badań wykorzystano materiał genetyczny należący do trzech pokoleń reprezentujących około 100 rodzin, których różni członkowie mieli niebieskie lub brązowe oczy (zarówno rodzice, jak i potomstwo).

Po zbadaniu ich DNA, ustalono, że mutacja wpływająca na allele odpowiedzialne za niebieski kolor oczu znana jest jako gen OCA2.

Z rozdziału o genetyce na lekcjach biologii w klasie ósmej można się dowiedzieć, że allele to różne wersje tego samego genu. Cechy dziedziczymy po obydwu rodzicach. A więc rodzice przekazują nam dwa zestawy chromosomów. W obydwu z nich znajdziemy te same geny, odpowiedzialne za te same cechy np. kolor włosów czy oczu. Przykładowo – w jednym chromosomie jest informacja o brązowych oczach, a w drugim o niebieskich, to właśnie różne wersje tego samego genu nazywamy allelami. Jak twierdzi profesor Hans Eiberg z Uniwersytetu Kopenhaskiego (…) Początkowo wszyscy mieliśmy brązowe oczy. Ale mutacja genetyczna wpływająca na gen OCA2 w naszych chromosomach stworzyła „przełącznik”, który dosłownie wyłączył zdolność wytwarzania brązowych oczu. (…)

Ustalono, że geny OCA2 kodują ścieżkę syntezy tzw. „białka P”, biorącego udział w produkcji melaniny w organizmie – pigmentu, który nadaje kolor naszym włosom, skórze i tęczówkom oczu (tu eumelanina). Mutacja, odpowiedzialna za niebieskie oczy, nie wyłącza całkowicie produkcji pigmentu, a rozcieńcza pigmentację tęczówki brązem. Ustalono także, że jeśli gen OCA2 zostanie u kogoś całkiem wyłączony i zabraknie pigmentu, doprowadzi to do bielactwa, a oczy staną się czerwone od prześwitujących naczyniek. Osoby z niebieskimi oczami maja bardzo podobny genom, co potwierdza ich pochodzenie od wspólnego przodka. Mutacja, która skutkuje niebieskimi oczami, nie jest pozytywna, ani negatywna. Zwiększanie się ilości takich osób w społeczeństwie było spowodowane ich atrakcyjnością dla partnerów. Brązowe oczy czerpią swój kolor z eumelaniny, pigmentu podobnego do melaniny, barwiącego ludzką skórę.

Ale niebieskie oczy nie mają w sobie żadnego niebieskiego pigmentu lecz uzyskują swój kolor podobnie jak woda i niebo. Kolorowa część oka to tęczówka, która zawiera mięśnie i różne rodzaje komórek. Tęczówka składa się z czterech warstw, gdzie skrajnie tylna (tzw. nabłonek pigmentowy) zawiera brązowy pigment. Komórki przednich warstw także zawierają pewne ilości pigmentu. Kombinacje różnej ilości pigmentu pozostałych warstw dają różne warianty kolorystyczne oczu u zwierząt i ludzi. Osoby z niebieskimi oczami nie mają w ogóle pigmentu w warstwie przedniej, co powoduje rozpraszanie i pochłanianie części dłuższych fal światła wchodzącego do oka. Dzięki temu w odbitym i powracającym z oka świetle jest więcej jego krótszych składowych, więc oczy wydają się wtedy niebieskie. W Europie odsetek ludzi o jasnych tęczówkach (niebieskich, szarych i zielonych) jest wysoki np. u Islandczyków sięga 90% populacji, a u rdzennych mieszkańców tropików kolor ten prawie nie występuje. © Andrzej Boczarowski

W Europie odsetek ludzi o jasnych tęczówkach (niebieskich, szarych i zielonych) jest wysoki np. u Islandczyków sięga 90% populacji, a u rdzennych mieszkańców tropików kolor ten prawie nie występuje.