Bioróżnorodność

W powszechnym rozumieniu termin ten kojarzony jest głównie z różnorodnością gatunkową, lecz bioróżnorodność obejmuje także zróżnicowanie cech przedstawicieli tego samego gatunku.

Spójrzmy na ludzi – niektórzy są wysocy, inni niscy, część z nas ma oczy niebieskie, a wielu brązowe. Różnimy się kolorem skóry i włosów.

Za całą tę zmienność odpowiada zróżnicowanie na poziomie genetycznym (każdy z nas posiada swój unikatowy, niepodrabialny kod DNA, który odróżnia nas od innych). Z kolei poszczególne gatunki roślin, zwierząt, grzybów, mikroorganizmów tworzą unikatowe, różniące się od siebie ekosystemy. Mówimy wtedy o bioróżnorodności na poziomie ekosystemowym.

Ciągłe powstawanie nowych gatunków (specjacja) i ich wymieranie to nieodzowne elementy nieustająco toczącej się historii życia na Ziemi.

Właściwie wiemy, że… nic nie wiemy! Nauczyliśmy się przeszczepiać organy i latać w kosmos, ale wciąż nie wiemy, ile dokładnie gatunków zamieszkuje naszą planetę. A w dodatku praktycznie każdego dnia ta liczba się zmienia!

Co w takim razie wiemy (lub podejrzewamy) o bioróżnorodności na świecie?

• Według szacunków na całym świecie żyje ok, 8,7 miliona gatunków¹.
• Niektórzy badacze sugerują, że liczba gatunków na świecie może wahać się między 3
  a 100 milionów².

• Aż 86% z nich nie zostało jeszcze opisanych i skatalogowanych przez naukowców³.
• Opisanie wszystkich pozostałych na Ziemi gatunków wymagałoby 1200 lat pracy wykonywanej przez 303 tys. naukowców i kosztowałoby aż 364 miliardy dolarów.
• Tylko na ludzkiej skórze bytuje aż 250 gatunków bakterii⁴.

¹C. Mora i inn., How Many Species Are There on Earth and in the Ocean?, Plos Biology 2011, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3160336/
(dostęp: 22.10.2020 r.).
²Ibid.
³Ibid.
⁴Z. Gao i inn., Molecular analysis of human forearm superficial skin bacterial biota, PNAS 2007, https://www.pnas.org/content/pnas/104/8/2927.full.pdf
(dostęp: 22.10.2020 r.).

Niestety, szeroko pojęta antropopresja (negatywne oddziaływanie działalności człowieka na środowisko) skutkuje wymieraniem kolejnych gatunków i szybkim zmniejszaniem się bioróżnorodności.

• Szacuje się, że w latach 1970-2010 liczebność populacji kręgowców zmniejszyła się o połowę⁷.
• Nawet milion gatunków żyjących na Ziemi może być zagrożonych wyginięciem8, w tym aż 40% gatunków płazów⁹.
• Każdego roku niszczonych jest 10 milionów hektarów lasów¹⁰.
• Od XVI wieku na skutek działalności człowieka wymarło aż 680 gatunków kręgowców¹¹.
• Od 1970 r. o 70% zwiększyła się liczba inwazyjnych gatunków obcych (dane z 21 krajów prowadzących szczegółowe rejestry).
• Co trzy lata znikają lasy tropikalne o powierzchni Polski, a wraz z nimi bezpowrotnie odchodzą znane i nieznane nauce gatunki roślin, zwierząt, grzybów i mikroorganizmów.

⁷WWF Living Planet Report 2014.
^8[b.a.], World is ‘on notice’ as major UN report shows one million species face extinction, https://news.un.org/en/story/2019/05/1037941
(dostęp: 22.10.2020 r.).
⁹Sustainable Development Goals, UN Report: Nature’s Dangerous Decline ‘Unprecedented’; Species Extinction Rates ‘Accelerating’,
https://www.un.org/sustainabledevelopment/blog/2019/05/nature-decline-unprecedented-report/ (dostęp: 22.10.2020 r.).
¹⁰https://sdgs.un.org/goals/goal15 (dostęp: 22.10.2020 r.).
¹¹Sustainable Development Goals, op. cyt.