Metan

Uznaje się, że został odkryty przez Alessandro Voltę w latach 70. XVIII wieku podczas badań gazu wydobywającego się z mokradeł1. Gaz ten, nazwany wówczas gazem błotnym, zawierał głównie metan.

Najłatwiej można go sobie wyobrazić jako gaz wydobywający się z palników w kuchence, na której da się np. ugotować obiad. To tzw. gaz ziemny, który w ponad 90% składa się właśnie z metanu. Ale gdzie właściwie znajduje się ten gaz, nim dotrze do kuchni?

Składający się głównie z metanu gaz ziemny występuje głęboko pod ziemią albo pod dnem mórz i oceanów. Jest to gaz pochodzenia organicznego. Oznacza to, że powstał w wyniku procesów przekształcania materii organicznej w warunkach wysokiej temperatury i ciśnienia. Wydobywa się go bezpośrednio przez odwierty, najczęściej przy okazji wydobycia ropy naftowej. Po jego oczyszczeniu może trafiać bezpośrednio do rurociągów gazowych i dalej do naszych domów.

Metan produkują także… krowy.

Ale nie tylko one, bo także owce albo świnie w trakcie trawienia wydalają go ze swoich układów pokarmowych. W skali naszej planety jest to całkiem spora ilość, która negatywnie oddziałuje na klimat.

W kopalniach węgla kamiennego też można pozyskiwać metan. A nawet trzeba, bo stanowi on poważne zagrożenie dla pracujących tam górników. Wypadki w kopalniach często związane są właśnie z wybuchem metanu znajdującego się głęboko pod ziemią. Dlatego takie miejsca posiadają specjalne instalacje do usuwania go. Są to tzw. instalacje odmetanowania kopalń.

Proces odmetanowania zapewnia bezpieczeństwo pracującym górnikom, a dodatkowo pozyskany gaz jest wykorzystywany do produkcji energii elektrycznej, ciepła i chłodu.

Roczne zasoby metanu w powietrzu wentylacyjnym kopalń węgla kamiennego w Polsce w roku 2019 wynosiły ok. 506 mln m3. Taka ilość wystarczyłaby do wypełnienia po brzegi 506 warszawskich Stadionów Narodowych.

Wyróżnia się następujący podział metod odgazowania kopalni:

• odmetanowanie wyrobisk korytarzowych poprzez ich izolację
  od innych wyrobisk i wyciąg powietrza,
• odmetanowania wyprzedzające (prowadzone przed rozpoczęciem
  eksploatacji nowych pokładów węgla),

• odmetanowanie eksploatacyjne (prowadzone równocześnie
  z eksploatacją pokładów węgla w górotworze),
• ujęcie metanu ze starych wyrobisk za pomocą specjalnych tam (izolacji) i wentylatorów,
• ujmowanie metanu na dole kopalni i przesyłanie go siecią rurociągów na powierzchnię do stacji odmetanowania⁵.